Bezienswaardigheden in de Italiaanse stad Udine en omgeving

Udine staat niet echt bovenaan de vakantielijstjes van Nederlanders die naar Italië willen. De hoofdstad van de gelijknamige provincie in de regio Friuli Venezia Giulia ligt dan ook niet op de populaire vakantieroutes. Toch is deze universiteitsstad en de regio meer dan de moeite waard voor mensen die geen hordes toeristen tegen willen komen. We schetsen snel de hoogtepunten van dit onontdekte stukje Italië, perfect voor een verrassende vakantie of stedentrip.

Udine is bij de voetbalfans misschien bekend om zijn voetbalclub Udinese die vaste bespeler is van de Serie A en ook in Europa sportieve hoogtepunten kende.  De club kende ooit een Nederlandse speler die het erg naar zijn zin had in de stad. Henri van der Vegt vertelde in diverse interviews hoe hij genoot van de gastvrijheid, het eten en klimaat. De oud-speler van Willem II en FC Zwolle komt nog regelmatig in Italië zo vertelde hij in 2012: “De mensen die me daar toen hebben opgevangen zijn nu een soort familie geworden. Ik kom er nog vaak. Ik heb er geen seconde spijt van gehad dat ik toen naar Italië ben gegaan”. Begin 2019 werd Marvin Zeegelaar door zijn Engelse werkgever nog een half jaartje verhuurt aan Udinese.

De stad kwam in 1976 groot in het nieuws door de grote aardbeving die de hele streek bijna verwoestte. Dat overkwam de stad in 1511 al een keer eerder. De meeste recente beving kostte duizenden levens.

Udine telt zo’n honderdduizend inwoners en was eeuwenlang een Venetiaanse stad en dat is goed te zien. Het wordt ook wel eens klein Venetië genoemd. Samen met de Oostenrijke en Sloveense invloed is de stad een prettige mix van Italiaanse, Balkan en Habsburgse cultuur.

Een goed begin om de stad de bezichtigen is het Castello di Udine. Het is een pittige klim maar vanaf de monumentale trappen van dit kasteel, dat op een heuvel boven de stad ligt, kan je in het Noorden de Juliaanse Alpen zien die boven de hoogvlakten van Friuli oprijzen.

In het kasteel is het gemeentemuseum voor kunst en archeologie gevestigd en de Galleria d’arte antica. Vanuit de kamers op de hoogste verdieping is goed te zien hoe Udine en zijn omgeving door de jaren heen veranderde van een onderdeel van de middeleeuwse patriarch Aquilea, de Venetiaanse republiek, het Oostenrijkse rijk en tot slot de Italiaanse eenheidsstaat. De kerk naast het kasteel, de Santa Maria di Castello kent schitterende fresco’s.

De heuvel waarop het kasteel is gebouwd is volgens de legende gemaakt met grond die met de helmen van de soldaten van Attila werd getransporteerd. Vanaf de heuvel kon grote leider de stad Aquileia zien branden nadat zijn leger er in het jaar 452 een grote verwoesting had aangericht. Er bestaat voor de liefhebbers een spectaculaire film over het verhaal van ‘Attila the Hun’.

Aan de voet van de heuvel van het kasteel ligt het Piazza Liberta’ Volgens de Udiners het mooiste Venetiaanse plein ter wereld dat aan het San Marco plein in Venetië zijn inspiratie leende. Aan het plein ligt de schitterende Loggia del Lionello, gebouwd in het jaar 1400 en net als in Venetië staan er grote standbeelden van leeuwen. Ook net als op het San Marco plein zien we de torenklok, de Torre dell’orologio en leeuw van voor de aardbeving van 1511.

Het Loggia del Lionello op het Piazza Liberta’ in Udine

Het Piazza Liberta’ is niet het enige fascinerende plein. Kleurrijke Venetiaanse piazza’s wisselen elkaar af tussen het Piazza Libertà en het Piazza Matteotti (of Piazza delle Erbe). Ze ademen allemaal een prettige huiskamersfeer waar het prima toeven is, samen vormen ze het ontspannen en karakteristieke hart van de stad. Daar dragen ook de leuke kleine winkeltjes aan bij, met veel kleine werkplaatsen en ateliers van goudsmeden, net als de historische cafés en osteria’s. Naast de vele Italiaanse restaurants tref je ook overal de Sloveense en Oostenrijkse keuken aan. De chefs hebben een ruime keuze uit de beste producten. De provincie is bekend om de wijnen die prima gedijen op de Friuliaanse vlaktes. Ook de prosciutto di San Daniele (Ham) en Montasio kaas worden overal geroemd.

De ham van San Daniele is vergelijkbaar met die uit Parma

Udine is een uiterst vriendelijke stad die net als veel andere steden in Italië in de namiddag echt tot leven komt. Op de lieflijke pleinen drinken de inwoners graag een Tajut. Hiermee bedoelen ze een goed glas wijn in het Furlan, de Friuliaanse taal. Deze eigen taal, die sterk van het Italiaans verschilt, is een belangrijk element in de eigen cultuur van de streek en wordt nog steeds overal gesproken. Gemeenteborden worden zelfs tweetalig aangeduid.

Werk van Giambattista Tiepolo

In de stad zijn ook veel meesterwerken van de beroemde 17e-eeuwse schilder Giambattista Tiepolo (1696-1770) uit Venetië te bewonderen, die vijf jaar in Udine verbleef. O.a. in de Palazzo Patriarcale, de Duomo en de Oratorio della Purità zijn de werken uit de Venetiaanse Rococoschool te zien.

Omgeving van Udine

Udine is een uitstekend vertrekpunt voor uitstapjes in de omgeving. Een bezoek aan Triest is in ieder geval een must. De stad werd onlangs door Lonely planet verkozen tot meest ondergewaardeerde stad ter wereld. Utrecht stond in die lijst overigens op de tiende plek.

Zo heeft de stad Aquileia er ooit uit gezien

Een ander hoogtepunt is de Oud–Romeinse stad Aquileia . Het was een van de grootste steden uit het Romeinse Keizerrijk en er zijn veel opgravingen uit die tijd te zien. Ook de basiliek is de moeite waard want die bevat het grootste oudchristelijke mozaïek van West-Europa.

Grado

Strandliefhebbers zijn in badplaatsen Lignano Sabbiadoro en Grado aan het juiste adres. Het kleinere Caorle (Veneto) heeft ook een leuk strand en dito dorpskern. Vanuit deze stad kan een boottocht worden gemaakt door de bijna Nederlands aandoende moerassen die de Engelse schrijver Hemingway tot grootste literaire creativiteit inspireerde.

Over de lagune in Caorle kan je een mooie boottocht maken en oude vissershuizen bezoeken

Venetië is ook niet al te ver weg net als de relatief onbekende stad Treviso. Deze laatste stad lijdt net als Utrecht onder de toeristische magneet van een grote buur maar is voor diegene die iets minder massa’s wensen een bezoek meer dan waard.

Gemona del Friuli

Gemona del Friuli

Dit dorp, 30 km van Udine werd door de aardbeving in 1976 volledig verwoest maar daarna weer met dezelfde stenen tot de oorspronkelijke staat opgebouwd.

Palmanova

Een stad die doet denken aan de Nederlandse vestingsteden met stervormig ontwerp. De ster van deze stad kent negen punten en werd in 1593 door de Venetianen vanuit het niets gebouwd om zich te beschermen tegen de oprukkende Turken. Overigens is deze manier van verdedigen in deze regio bedacht en later over Europa, waaronder dus Nederland verspreidt. UNESCO heeft het zelf uitgeroepen tot Werelderfgoed. De soms in slechte staat verkerende vesting van Palmanova wordt nu met veel overheidsgeld gerestaureerd.

De stad Italiaanse stad Palmanova in de buurt van Udine die veel weg heeft van Nederlandse vestingsteden

Miramare

Het schitterend gelegen Miramare

Het slot van Miramare ten zuiden van Udine aan de kust vlakbij Trieste. Een bezoek is het zeker. Als je van de Sissi films houdt en de geschiedenis van die tijd is het helemaal leuk. Het kasteel werd namelijk tussen 1856-1860 gebouwd door de Oostenrijkse aartshertog Maximiliaan Ferdinand, de broer van Frans Josef, de man van Sissi die er zelf later ook enige tijd woonde.

Tot slot liggen ook Slovenië om de hoek net als de mooie Oostenrijkse plaats Villach.

Udine ligt op 1235 kilometer van Utrecht en is via München en Villach goed bereikbaar.

Vliegen

Vliegen kan naar het 40 kilometer verder gelegen vliegveld van Triest Airport (Ronchi dei Legionari) maar dat kan alleen vanuit Frankfurt.

Een betere optie is de kleine luchthaven van Treviso waar Transavia en Ryanair op vliegen vanuit Nederland. Let op want beide airlines duiden deze bestemming als Venetië.

De grote luchthaven van Venetië zelf biedt nog meer mogelijkheden. Met de trein vanuit Venetië naar Udine duurt anderhalf uur.

Metrokaartjes sparen in Rome

Rome gaat recyclen en heeft iets slims bedacht. Lever je 30 plastic flessen in dan krijg je een gratis metrokaartje ter waarde van € 1,50!

Flink doordrinken dus maar dat is tijdens de zomer geen probleem. Het is nu nog een test op drie stations gedurende twaalf maanden maar bij succes zullen de speciale automaten op alle stations worden geplaatst. Overigens heb je wel de My Cicero en TabNet app nodig om het kaartje te gelde te maken.

Het idee is al eerder in Istanboel is gelanceerd. De automaten kan je vinden bij het Cipro station op lijn A, station Piramide op lijn B en San Giovanni op lijn C.

Metrokaart van Rome

Bekijk hier ook even de metrokaart van Rome. Het aantal lijnen is beperkt. Dat heeft te maken met de vele archeologische schatten die bodem van de stad rijk is waardoor een nieuwe lijn boren kostbaar is een niet erg snel gaat.

Bekijk hier de website van vervoerbedrijf ATAC.

Marathons en hardlopen in Italië

Bij ons gaan de hardloopschoenen als eerste in de koffer want naast Italofiel zijn we ook dol op hardlopen. Het vaak geaccidenteerde terrein, het mooie landschap en de historische steden. Lopen in Italië is een feest. Enfin, we hoeven je niets uit te leggen als lezer van deze site. We zetten daarom de Italiaanse marathons voor je op een rijtje.

Natuurlijk is New York het summum voor de fanatieke loper en ook Rotterdam en Berlijn staan op je lijst. Maar ze missen toch de schoonheid van de Italiaanse steden. Wie wil er nou geen 42 kilometers langs de kanalen in Venetië lopen , langs de Arno en Duomo in Florence of over het Vaticaanplein, om vervolgens als een Romeinse held te finishen onder de triomfboog bij het Colosseum?

Voor je tijd hoef je het alleen niet te doen want Italië is zelden plat en koel. Om je tegemoet te komen ligt er meestal een redelijk vlak parcours, wordt vroeg gestart en zijn veel grote marathons in het late najaar of vroege voorjaar. Maar wereldrecords worden niet gebroken in de Italiaanse steden. Neem dus gewoon tijd om te genieten, slow food, slow running!

Maratona di San Valentino 17 februari 2019

Sportieve geliefden moeten deze dag naar Terni in Umbrië. Ten eerste om de basiliek van San Valentino (de aanstichter van Valentijnsdag) te bezoeken en daarna de Marathon di San Valentino te lopen door de stad. Klik hier voor de site van de Marathon. maratonasanvalentino.wixsite.com

Marathon van Rome 5 april 2020

Hardlopen tussen meer dan 2.000 jaar historie, wat wil een renmens nog meer. Er is ruimte genoeg, helemaal als de auto’s in sommige straten op zondag geweerd worden. Villa Borghese, de oevers van de Tiber en de omgeving van het Colosseum. In tegenstelling tot de Marathon van Rotterdam waar de Erasmusbrug de enige berg is moet je in Rome wel afrekenen met de zeven heuvels waarop de stad gebouwd is.
De marathon van Rome is voor sportieve Italië-liefhebbers een ‘once-in-a-lifetime’. Aan de marathon doen 30.000 deelnemers uit de hele wereld mee en de finish is bij het Colosseum.
maratonainternazionalediroma.it
TIP: Hardlopend de stad zien
Samen met een gids kom je hardlopen langs verschillende bezienswaardigheden. Een leuke en snelle manier om alle mooie dingen te zien.

1/2 marathon Stelvio for Life: 31 augustus 2019

Stelvio for Life wordt al bijna 10 jaar georganiseerd. Fietsen of hardlopen naar een van de hoogste bergen van Italië voor het goede doel. De afstand is een halve marathon omhoog, 1.533 hoogtemeters naar de Passo dello Stelvio.
stelvioforlife.nl

Marathon van Venetië, 27 oktober 2019

De marathon van Venetië is de laatste jaren sterk gegroeid en dat leidde tot hoofdbrekens want de nauwe straten laten simpelweg geen lopende massa’s toe. De organisatie deed wat aanpassingen en kan nu 8.000 deelnemers laten lopen. Die schrijven zich op tijd in want het parcours is met name de laatste 10 kilometer spectaculair, grotendeels vlak en de temperatuur is eind oktober ook prima.

Speciaal voor de marathon worden er pontons over de kanalen aangelegd en voor de vele trappen ligt een mooie hellingbaan. De start is nabij Padova en dan gaat het via Mestre naar Venetië. De laatste kilometers voeren langs en over het water met vlak voor de meet een (ere)rondje op het San Marco plein!
De inschrijving wordt doorgaans al in de zomer gesloten voor het evenement omdat dan de deelnemerslimiet is bereikt.
www.venicemarathon.it

Marathon van Turijn, 3 november 2019

Minder voor de hand ligt de marathon van Turijn maar de recensies zijn uitstekend. Voor wie niet van grote loopmassa’s houdt is deze kleine marathon met zo’n 2.000 deelnemers een prima optie. Goed georganiseerd, een vlak en mooi parcours door de brede straten van de ietwat ondergewaardeerde Noord-Italiaanse stad.
www.turinmarathon.it

Marathon Florence, 26 november 2019

In Florence hoef je in tegenstelling tot Venetië meestal wat minder vroeg in te schrijven. De marathon zelf is met meer dan 10.000 deelnemers na Rome de tweede van Italië en de organisatie meldt ook trots dat ze in de top 20 van de wereld zitten. De route voert langs alle schitterende monumenten; het Domplein, Piazza della Signoria en de Ponte Vecchio om uiteindelijk op het Piazza Santa Croce te finishen. Het parcours is grotendeels vlak.
www.firenzemarathon.it

Nog meer marathons in Italië. De maand is ter indicatie. Kijk op de betreffende sites voor de exacte datum

JANUARI
CREVALCORE (BO) – Maratona di Crevalcore – SITE
RAGUSA (RG) – Hybla-Barocco Marathon – SITE

FEBRUARI
NAPELS (NA) – Napoli City 1/2 Marathon – SITE
SAN BENEDETTO DEL TRONTO (AP) – 13° Maratona sulla sabbia – SITE
MESSINA (ME) – Messina Marathon – SITE
TERNI (TR) Maratona di San Valentino – SITE
SALSOMAGGIORE TERME (PR) Maratone delle Terre Verdiane – SITE

MAART
CONEGLIANO (TV) Treviso Marathon 1.2 – SITE
CASTIGLIONE DEL LAGO (PG) – Strasimeno Marathon – SITE
BRESCIA (BS) – Brescia Art Marathon – SITE
FERRARA (FE) – Ferrara Marathon – SITE
VILLAROSA DI MATINSICURO (TE) – Maratona dell’Adriatico – SITE
CIVIDALE (UD) – Unesco Citis Marathon – SITE

APRIL
MILAAN (MI) – Milano Marathon – SITE
ROME (RM) – Maratona di Roma – SITE
RUSSI (RA) – Maratona del Lamone – SITE
PADOVA (PD) Maratona S. Antonio – SITE 
SIRACUSA (SR) – Siracusa City Marathon – SITE30 april 2017 –
RIMINI (RN) – Rimini Marathon – SITE

MEI
TRIESTE (TS) – Maratona d’Europa – SITE
BARCHI (PU) – Collemar-athon – SITE
COLLELONGO (AQ) – Ecomaratona dei Marsi – SITE

JUNI
METAPONTO MARE (MT) – Maratona Eco-mare di Metaponto – SITE
CASTEL DI CASIO (BO) – Maratona di Suviana – SITE
CAGNANO VARANO (FG) – Maratona del Gargano – SITE
PUTIGLIANO (BA) – St. Rana Marathon – SITE

JULI
BRIXEN (BZ) – Brixen Dolomiten Marathon – SITE
CHATILLON (AO) – Alpemarathon dello Zerbion – SITE
BUSANA (RE) – Ecomaratona del Ventasso – SITE

AGUSTUS
CHIARAMONTE GULFI (RG) – 8° Maratona alla Filippide – SITE

SEPTEMBER
FORLI’ (FC) – Maratona del Presidente – SITE
CESENATICO (FC) – Maratona Alzheimer – SITE
BORGO SAN LORENZO (FI) – Maratona del Mugello – SITE 
VARESE (VA) – Varese Lake marathon SITE
PORTO SAN GIORGIO (AP) – Maratona del Piceno Fermano – SITE

OKTOBER
CARPI (MO) – Maratona d’Italia – SITE
LIMONE SUL GARDA (BS) – Lake Garda Marathon – SITE
CASTELNOVO BERARDENGA (SI) – ecomaratona del Chianti – SITE
VENETIË (VE) – Venice Marathon – SITE
LUCCA (LU) – Lucca Marathon – SITE
ALBA (CN) – Ecomaratona del Barbaresco e del Tartufo Bianco – SITE

NOVEMBER
VERBANIA (VB) – Lago Maggiore Marathon – SITE
TURIJN (TO) – Turin Marathon – SITE
RAVENNA (RA) – Maratona Ravenna Città d’Arte – SITE
LIVORNO (LI) – Maratona Città di Livorno – SITE19 november 2017 –
PALERMO (PA) – Maratona di Palermo – SITE
FLORENCE (FI) – Firenze Marathon – SITE
VERONA (VR) – Verona Marathon – SITE

DECEMBER
SUBAUDIA (LT) – Maratona di Latina Provincia – SITE
REGGIO EMILIA (RE) – Maratona di Reggio Emilia – SITE
TRANI (BT) – Maratona delle Cattedrali – SITE
PISA (PI) – Pisa Marathon – SITE

15 gedragsregels in Italië

Je hebt het wellicht meegekregen, even zitten op de Spaanse Trappen in Rome kan je op 250 euro boete komen te staan! Maar dat is niet het enige waar je tegenwoordig in Italië op moet letten, we maakten deze waslijst met maatregelen waarmee Italië ‘barbaarse toeristen’ in de hand wil houden. Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken paste deze zomer zelfs het reisadvies aan!

Spaanse trappen

Niet alleen zitten is verboden op de Spaanse trappen maar ook  eten, drinken, stickers plakken, afval weggooien, stoelen of bedden neerzetten, luidruchtig zijn of ander opvallend en ongewenst gedrag. De boete is minimaal € 130,-

Bekijk zelf via deze link met livebeelden of je overtreders ziet!

Peuken uitdrukken

Onlogisch klinkt het niet dat je geen sigaret op die mooie Romeinse fonteinen en monumenten mag uitdrukken. Doe je het wel dan kan dat honderden euro’s aan boete kosten. Dat zelfde geldt voor gemorste ijsjes op monumenten en zo. Ach, een beetje fatsoen mag best nietwaar?!

Niet in fonteinen springen

Begin in Rome niet meer over Rotterdamse voetbalfans. Het is nog steeds een kras op de ziel. Spring dus niet in een fontein, maak geen herrie, stap niet dronken in de bus, sleep niet met je rolkoffertje over oude trappen en zing niet uit volle borst in de metro.

Kamperen onder de Rialtobrug

Een Duits koppel zette deze zomer met de primusbrander een kopje koffie onder de Rialtobrug in Venetië. Mag dus ook niet. Net als pootjebaden in  de kanalen of het voeren van duiven op het San Marcoplein. 1000 euro mochten de Duitsers aftikken en daarna werden ze de stad uit gezet.

Slotjes aan de brug

Romantischer dan Rome krijg je het bijna niet maar stop met slotjes aan de brug vastmaken om de liefde voor elkaar te bezegelen. Het mag niet, oom agent slingert je op de bon.

Niet in de blote bast in de stad

Pas je aan en kleed je net zo stijlvol als de Italianen. Witte blote buiken mogen op het strand maar niet in de stad. Het San Marcoplein staat dan wel met grote regelmaat onder water maar dat is heen reden om je zwembroek aan te trekken. In veel Italiaanse badplaatsen is het ook verboden om in de bikini door de stad te lopen.

Openbare kranen

Lopen lopen lopen in de hitte. Pfff, eindelijk een openbaar kraantje in zicht. Vul gerust je flesje water maar hang niet met je lippen aan de kraan. Een boete is het gevolg bij een heterdaadje.

Drones

Eerder schreven we in dit artikel over de regels voor drones in Italië. Opgepast.

Geen selfiestick

Dit kost je geen geld maar wel je net voor een prikkie gekochte selfiestick. Musea, openbare gebouwen, het Colosseum, hij mag niet naar binnen.

Gekken en dwazen

Welk kind heeft het niet gehoord; Gekken en dwazen schrijven hun namen op deuren en glazen. Liever niet doen in monumentale muren, de toren van Pisa, het Colosseum of de Ponte Vecchio. Is niet leuk en kost je serieus geld want je kan ook de herstelkosten betalen.

Nep-artikelen

Voor wie er graag chique uit wil zien en er niet veel voor wil betalen is het even opletten wat je in de koffer doet. Nagemaakte merktassen en kleding zijn soms niet te weerstaan, ze lijken net echt. En die Afrikaanse strandverkopers blijven ook zo doorzeuren. De bekende Italiaanse ontwerpers voeren echter een harde strijd tegen deze handelswaar waarvan Napels de grote importhaven is. Dat heeft ervoor gezorgd dat in Italië ook kopers van nep-artikelen strafbaar zijn met maximale boetes van €10.000,- , en die zijn ook al uitgedeeld. Met de smoes dat je echt niet wist dat die Gucci tas normaal veel duurder is kom je niet weg.

Verkeersregels

Ga je met de auto naar Italië dan gelden er uiteraard verkeersregels. Lees hier alles over zaken als maximum snelheid en parkeren in de steden.

Italiaanse woordjes voor je vakantieliefde!

Het Italiaans is de meest romantische taal ter wereld. Tot die conclusie kwamen 320 taalexperts alweer even geleden na een onderzoek in opdracht van een Engels vertaalbureau.

Men zocht in de eerste instantie het meest romantische woord en in de top tien domineerde de Italiaanse taal. Desondanks werd toch het Franse woord ‘amour’ gekozen tot nummer één. Een close finish want het Italiaanse equivalent ‘amore’ eindigde op de twee plek. Bellissima (Spaans en Italiaans voor ‘erg mooi’) maakt de top-3 van meest romantische woorden ter wereld uiteindelijk compleet. Tesoro (Spaans en Italiaans voor ‘schat’) moest het doen met een vierde plek.

Mocht je de komende vakantie het liefdespad op gaan, sla onderstaande pagina dan even op of leer ze uit je hoofd. Dan weet je in ieder geval wat de onweerstaanbare Italiaan(se) je wil uitleggen als er zoetgevooisde woorden in je oor worden gefluisterd.

Het beste is natuurlijk om een cursus te volgen bij een van de vele taalinstellingen die ons land kent. Dan weet je zeker dat cupido je wensen goed verstaat.

  • Ti amo: Ik hou van jou
  • Ti adoro: Ik adoreer je
  • Mi manchi: Ik mis je
  • Ti penso sempre: Ik denk altijd aan je
  • Sei sempre nel mio cuore: Je bent altijd in mijn hart
  • Voglio baciarti: Ik wil je kussen
  • Baciami!: Kus me!
  • Sei molto bella/bello: Je bent heel mooi
  • Voglio restare sempre con te: Ik wil altijd bij je blijven
  • Mi manchi come l’aria che respiro: Ik mis je als de lucht die ik inadem
  • Io ti appartengo come tu appartieni a me: Ik hoor bij jou zoals jij bij mij hoort
  • Amore: Liefje
  • Amore mio: Mijn liefje
  • Mio tesoro: Mijn schat
  • Tesoruccio: Schatje
  • Cara/Caro: Liefje
  • Anima Mia: Mijn ziel
  • Buona Fortuna: Veel geluk