Valle d’Aosta: Italiaans op z’n Frans

Net over de grens met Zwitserland en Frankrijk ligt de kleinste Italiaanse regio, Valle d’Aosta, op zo’n 950 kilometer van Utrecht. De sneeuwzekerheid in Valle d’Aosta is groter dan gemiddeld in de Alpen, al is momenteel het hele Alpengebied bedekt met diepe sneeuw. De combinatie tussen de Franse en Italiaanse cultuur en de ligging tussen de grootste Alpenreuzen als de Mont Blanc en de Matterhorn/Cervinia, garandeert wel een geheel eigen karakter.

Italiaans op z’n Frans

In Valle d’Aosta merk je het meteen: het is een mengcultuur tussen Frans en Italiaans. De meeste mensen hebben Italiaans als eerste taal maar spreken ook Frans. Deze vriendelijke flair is terug te vinden in het eten, de wijn en in de boetiekjes en winkeltjes. Ook het prijsniveau is sympathiek te noemen.

Sneeuwzeker Valle d’Aosta

Skiën en snowboarden, natuurlijk zoveel je wilt. Maar wat is er nog meer? Om echt in contact te komen met de natuur zonder meteen over heel goede technische vaardigheden te hoeven beschikken, is bijvoorbeeld een sneeuwschoenwandeling ideaal. Let natuurlijk wel op de moeilijkheidsgraad in de verse sneeuw. Er zijn routes voor verschillende niveaus. Het beste is om met een ervaren gids mee te gaan zodat je onbekommerd kan genieten van de tocht.

Kinderactiviteiten volop in Valle d’Aosta

Sommige wintersporters vinden het helemaal geweldig om hardcore te gaan ijsklimmen of off-piste te gaan. Met kinderen is het een ander verhaal: dat moet vooral fun zijn zodat ze in een veilige omgeving kunnen kennismaken met de winterpret: Familieskiën, Snow Fun Parks, Mini-snowmobiles, hondensleeën, er valt zoveel te ontdekken voor de kids!

Fakkeloptocht I Light Pila

Op zaterdag 2 februari vindt zoals elk jaar de grootste fakkeloptocht van Valle d’Aosta plaats. Het skigebied Pila wordt op dat moment meer dan een skioord: de optocht staat in het teken van de steun voor de strijd tegen borstkanker. Te voet, op ski’s, snowboard of sneeuwschoenen, volwassenen en kinderen, iedereen is welkom om zich aan te sluiten en de helling af te rennen, te glijden of te skiën met een roze LED ‘fakkel’! Het is fun en vraagt op een positieve manier aandacht voor de Assocation Komen Italia die zich inzet voor dit goede doel.

Grolla lurken met vrienden

Een van de eeuwenoude tradities in deze regio is de Grolla. Deze coppa dell’amicizia, oftewel vriendschapsbeker die veel weg heeft van de Heilige Graal, de beker die werd gebruikt bij het Laatste Avondmaal, maar er zijn ook religieuzen die dat tegenspreken.

De Grolla is een soort houten kruik met meerdere tuitjes. Je stopt er een combinatie van koffie, grappa en wat suiker in, en vervolgens gaat de warme drank de kring rond terwijl iedereen een slok neemt uit zijn eigen tuitje. Het zou de vriendschap bevestigen, maar het maakt bovendien warm na een koude dag in de sneeuw. Je ziet ‘m ook steeds vaker in andere Italiaanse skigebieden. Je kan het aantal ‘tuitjes’ bij je bestelling aangeven.
Zoals gebruikelijk in Italië wil iedere regio dan ook zijn eigen stempel op de traditie zetten. Vier kopjes espresso en drie glazen grappa zijn in principe de basis, maar de plaatselijke barman voegt daar graag zijn eigen likeur, kruiden en hoeveelheid suiker aan toe.

Genepy is zo’n populair drankje in de vallei van Aosta of Cynar, geperst uit artisjokken. Om de traditie compleet te maken gaat ter tafel de vlam in de kruik als een lepeltje grappa wordt aangestoken. En als vervolgens de gastheer zijn vrienden heeft toegesproken, kunnen de tuitjes in de rondte. Overigens geldt in Valle d’Aosta een bekend spreekwoord bij deze traditionele rondgang: Chi beve solo si strozza (Hij die alleen drinkt, zal stikken), dus de Grolla gaat leeg tot de laatste druppel; op de vriendschap!

Het kruidendrankje Genepy
Het kruidendrankje Genepy

 

Loro Ciuffenna, Toscaanse parel in het landschap van Mona Lisa

Het bijna zesduizend zielen tellende dorpje Loro Ciuffenna in Toscane mag je met recht pittoresk noemen. Niet voor niets staat het op de lijst van mooiste dorpjes van Italië. Reden genoeg voor een tussenstop onderweg van Rome naar Florence om eens door de oude straatjes te dwalen want de Autogrills langs de autostrade hebben we ondertussen wel gezien.

Loro Ciuffenna ligt maar 10 minuten van de snelweg A1 die van Milaan tot Napels loopt en 52 kilometer van Florence. Even zetten we vraagtekens of we wel naar het juiste dorp rijden want de groezelige entree met bedrijventerreintjes is nou niet wat je bij een mooi dorp verwacht. Maar zoals in meer Italiaanse steden is er rond het centrum van alles bijgebouwd en met bestemmingsplannen, voor zover ze er al zijn, wordt dan op zijn ‘Italiaans’ omgegaan.

Eenmaal bij het centrum aangekomen moeten we nog even doorbijten maar dan komen we echt bij de hotspot. De brug over de rivier de Ciuffenna is dé plek voor het vakantiekiekje (zie foto boven) . Het fraaie dorp ontvouwt zich daar langs de kloof waardoor de rivier beneden stroomt. De gekleurde huizen zijn creatief gestapeld langs de steile helling en maken het plaatje compleet.

La Porta dell’orologio

Loro Ciuffenna is een dorp en daar is de sfeer ook naar. Haast lijkt er niet te zijn, de meestal oudere dorpsbewoners lopen hun rondje voor zover ze dat nog kunnen. Zo zal het 500 jaar geleden niet anders geweest zijn bedenken we. We lopen de stadspoort Porta dell’orologio onderdoor en komen uit bij de kerk van Santa Maria Assunta waar we een drieluik van Lorenzo di Bicci zien. Deze kerk werd al in 1275 genoemd. In het museum Venturino Venturi is ruimte voor werk van hedendaagse kunstenaars en voor sculpturen en tekeningen van naamgever van het museum, Venturino Venturi. Deze in Italië bekende kunstenaar werd in 1918 in Loro Ciuffenna geboren.

Molenaar Giuseppe Parigi
Molenaar Giuseppe Parigi en zijn zoon Fabrizio

De oudste watermolen van Toscane

Een van de pareltjes in het dorp is de oude watermolen, de oudste van Toscane en nog steeds in bedrijf. Meer dan 1000 jaar staat deze molen al koren, mais en kastanjes te malen. Molenaar Giuseppe Parigi en zijn zoon Fabrizio zetten vol passie de traditie voort. Het is de enige nog overgebleven molen, ooit waren er wel 14 vertelt Giuseppe ons. De Romeinen gebruikte deze manier van waterkracht al. Door de soms minder sterke stroom van de rivier en door de uitvinding van de stoommachine in de 19e eeuw, verdwenen ze bijna allemaal. De kracht van de waterstroom brengt een houten wiel met schoepen in beweging die op haar beurt weer de stenen laat draaien. Drie stenen malen ieder een eigen soort meel; mais, tarwe en kastanje. In de zomermaanden staat de deur vaak open bij vader en zoon en soms zijn er rondleidingen. De verschillende soorten bloem zijn in de molen ook te koop.

Het landschap van Mona Lisa

Mona Lisa met op de achtergrond de Balze

Het landschap van Mona Lisa Het dorp ligt midden in Le Balze Valdarno. De vallei van de rivier de Arno die ook door Florence stroomt. Balze zijn rotsformaties met hoge kliffen die soms aan de Grand canyon doen denken. Ze steken hoog boven het landschap uit en tussendoor zijn er ravijnen waar riviertjes zoals de Ciuffenna stromen. Ze zijn door erosie ontstaan en opgebouwd uit klei, zand en kalksteen. Leonardo da Vinci was er door gefascineerd en gebruikte ze vaak als achtergrond voor zijn schilderijen waaronder de wereldberoemde Mona Lisa.

Niet ver van dit stadje ligt ook een hele grote designer outlet dus zo combineer dit dagje uit met voor ieder wat wils!

Het stadje ligt dichtbij de snelweg

Slapen als James Bond in Italië

Je hebt vast genoten van de Italiaanse scenes in de Bondfilm Spectre die in 2016 in de  bioscopen draaide. Tien jaar daarvoor beleefde de geheim agent ook al avonturen in Italië in de film Casino Royale. De Italiaanse villa die te zien is op het einde van de film blijkt te huur via Airbnb. In de scène komt Mr. White aan bij de Italiaanse villa waarna hij door James Bond in zijn been geschoten wordt. De Villa Gaeta Terrazzo ligt in San Siro aan het Comomeer. Via Airbnb is een luxe appartement te huur voor 4 personen voor rond de € 200,-

Bond Villa Italië

Schrijfretraite in Toscane

door: Marleen Heldens

We zijn het deze week onze ‘bubble’ gaan noemen, het eeuwenoude familiehuis waar il Bene schrijfretraites en cursussen organiseert. Villa Masini-Luccetti in Capriglia is geworteld op een Toscaanse berg en kijkt uit op de kust. Afgeschermd van de hectiek van ons eigen leven zijn we hier om te schrijven. Negen vreemden met een gedeelde passie.

Authentiek middelpunt is gastvrouw Elena Benvenuti. De in Nederland opgegroeide Italiaanse startte een B&B in het zomerhuis van haar familie. Tijdens retraites en cursussen legt zij haar gasten op onovertroffen Italiaanse wijze in de watten. Het uitzicht beneemt ons de adem, het eten brengt ons in vervoering en we voelen ons direct thuis. Waar Elena de rust en het ritme van de dag creëert, is het schrijfdocent Anne-Wil Petterson die onze creativiteit scherpt. In de koele kapel van de villa voert zij ons, om de beurt, naar nieuwe inzichten. We goochelen met perspectief of verdiepen onze personages. Anne-Wil stelt de logica van het plot ter discussie of heeft vraagtekens bij de geloofwaardigheid van een scène.

Alleen met je gedachten in de olijfboomgaard

De Toscaanse zon schijnt en wij denken, werken, schrijven. Met pen en papier in de hangmat. Onder de kastanjebomen in de koelte. Alleen met je gedachten in de olijfboomgaard. Het enige wat de stilte op de berg doorbreekt, is het geluid van de krekels en het rammelen van toetsenborden. En niet te vergeten de bel die de lunch aankondigt. In de keuken staan de typisch Italiaanse gerechten voor ons klaar. Alles vers gemaakt in eigen huis en met groenten van het seizoen. We leggen onze pennen neer, klappen onze laptops dicht en verzamelen naast het huis. Onbedoeld zijn de vreemden een groep geworden. We proeven, we lachen, we genieten!

Schrijven, het doel van onze reis

Elena stelt ons nooit teleur en Anne-Wil herinnert ons aan het doel van deze reis. We zetten onze lege borden binnen en het denken, werken, schrijven gaat verder. Dat spel tussen handen en hoofd eist alle aandacht op. Hoe plezierig als de woorden vanzelfsprekend hun plaats kennen; hoe frustrerend als ze zich dwaas en eigenwijs verzetten. Verdiept in onze eigen verbeelding zijn we ons nauwelijks bewust van het zakken van de zon. Hij raakt al bijna de horizon als we tegen achten geroepen worden voor het eten. In de verte schitteren de lichtjes van Viareggio, Pietrasanta, Forte dei Marmi en de schepen op zee.

Aan tafel wordt er nauwelijks gepraat over onze levens thuis. We zijn immers hier, we zijn nu. De bubble koestert ons en wij koesteren de bubble. Alweer eten we met smaak terwijl Elena vertelt over haar jeugd in dit huis. Geïllustreerd door de recepten van haar moeder en de oude villa leert ze ons over haar Italië.

Zoals altijd komt ook deze week ten einde. Nederland roept me. De personages in mijn verhaal draaien verontwaardigd hun hoofden weg als ik ze vertel dat ik nu toch echt mijn koffer moet gaan pakken. Ik moet naar huis, maar ik beloof dat ik terug kom.

www.ilbene.nl Schrijfretraites, cursussen, B&B

Palmanova in de regio Friuli Venezia Giulia is nu ook een van de mooiste dorpen van Italië

vestingstad

In de buurt van de stad Noord Italiaans stad Udine ligt de stad Palmanova die met zijn stervormige structuur sterk aan Nederlandse vestingsteden doet denken. De ster van deze stad kent negen punten en werd in 1593 door de Venetianen vanuit het niets gebouwd om zich te beschermen tegen de oprukkende Turken. Deze vesting wordt nu met overheidsgeld hersteld. De stervormige verdedigingstechniek is in Italië uitgevonden en was later ook inspiratiebron voor Nederlandse vestingsteden.

Palmanova werd juli 2017 op de Werelderfgoedlijst van UNESCO geplaatst en is nu ook officieel een van de mooiste stadjes en dorpen van Italië, ‘Borghi più belli d’Italia’. Deze stichting heeft als doel om meer dan 250 van deze pareltjes te beschermen.

Palmanova is dankzij de negenpuntige stervorm, een van de belangrijkste voorbeelden van militaire architectuur van de moderne tijd. Je kan door drie Porte (poorten) naar binnen; De Porta Aquileia (ooit ‘Marittima’ genoemd), de Porta Udine en de Porta Cividale.

Wandelend langs de wallen kan je de perfecte geometrische vorm van de verdedigingswerken bekijken, de tunnels van de soldaten ontdekken en meer te weten komen over de geheimen van deze unieke stad.
Door de hele muur loopt bijvoorbeeld een ondergronds tunnelsysteem dat deels open is voor bezoekers. Een paar weken geleden werd de Loggia di Baluardo Donato opnieuw geopend en opgenomen in de rondleidingen, evenals de uitgang die van binnenuit de stervormige stad naar de buitengracht leidt. Deze werd gebruikt voor de troepen en cavalerie. Bij de uitgang van de ondergrondse loopbrug, aan de linkerkant, is er een oever parallel aan de grensmuur bekend als de ‘falsabraga‘, gebouwd om de bewegingen van troepen binnen de vestingwerken te verbergen.

Percorso sui bastioni

Historie

De stad werd gesticht door de Serenissima Republiek Venetië met als doel bescherming te bieden aan de expansiedrang van de Habsburgers en Turken. Op 7 oktober 1593 werd de eerste steen gelegd. Twee verdedigingslinies werden gebouwd met wallen en ‘ravelijnen’, dat is een vijfhoekig of redanvormig versterkt eiland omgeven door een extra ravelijnsgracht. De ravelijn ligt in de vestingsgracht. Een derde versterkte muur werd toegevoegd in tijd van Napoleon

In 1960 werd Palmanova, onder het decreet van de president van de Republiek, uitgeroepen tot nationaal monument. Sinds 9 juli 2017 staat Palmanova, samen met Bergamo, Peschiera del Garda en andere steden in Kroatië en Montenegro, op de werelderfgoedlijst van UNESCO, als onderdeel van een de serie “Venetiaanse verdedigingswerken tussen de 16e en 17e eeuw: vasteland Domein en westelijk Domein van de zee “.

Evenementen in Palmanova

  • Eerste weekend in september: Historische spelen AD 1615 Palma alle Armi
  • Paasmaandag: Pasquetta sui Bastioni
  • Eerste weekend van juli: Strip & filmfestival.
  • Laatste zondag in maart: UNESCO CITIES MARATHON
  • November: Halve marathon
  • 7 oktober Fiera di Santa Giustina
  • 1 december – 6 Januari: Palmanova la Stella di Natale

    Meer mooie stadjes en dorpen in deze regio

In deze regio zijn nog 11 andere bijzondere dorpen die op de lijst van Borghi più belli d’Italia staan te weten: Clauiano, Cordovado, Fagagna, Gradisca d’Isonzo, Poffabro, Polcenigo, Sappada, Sesto al Reghena, Toppo, Valvasone Arzene, en Venzone. Ze zijn aan dit bord te herkennen.