Udine staat niet echt bovenaan de vakantielijstjes van Nederlanders die naar Italië willen. De hoofdstad van de gelijknamige provincie in de regio Friuli Venezia Giulia ligt dan ook niet op de populaire vakantieroutes. Toch is deze universiteitsstad en de regio meer dan de moeite waard voor mensen die geen hordes toeristen tegen willen komen. We schetsen snel de hoogtepunten van dit onontdekte stukje Italië, perfect voor een verrassende vakantie of stedentrip.
Udine is bij de voetbalfans misschien bekend om zijn voetbalclub Udinese die vaste bespeler is van de Serie A en ook in Europa sportieve hoogtepunten kende. De club kende ooit een Nederlandse speler die het erg naar zijn zin had in de stad. Henri van der Vegt vertelde in diverse interviews hoe hij genoot van de gastvrijheid, het eten en klimaat. De oud-speler van Willem II en FC Zwolle komt nog regelmatig in Italië zo vertelde hij in 2012: “De mensen die me daar toen hebben opgevangen zijn nu een soort familie geworden. Ik kom er nog vaak. Ik heb er geen seconde spijt van gehad dat ik toen naar Italië ben gegaan”. Begin 2019 werd Marvin Zeegelaar door zijn Engelse werkgever nog een half jaartje verhuurt aan Udinese.
De stad kwam in 1976 groot in het nieuws door de grote aardbeving die de hele streek bijna verwoestte. Dat overkwam de stad in 1511 al een keer eerder. De meeste recente beving kostte duizenden levens.
Udine telt zo’n honderdduizend inwoners en was eeuwenlang een Venetiaanse stad en dat is goed te zien. Het wordt ook wel eens klein Venetië genoemd. Samen met de Oostenrijke en Sloveense invloed is de stad een prettige mix van Italiaanse, Balkan en Habsburgse cultuur.
Een goed begin om de stad de bezichtigen is het Castello di Udine. Het is een pittige klim maar vanaf de monumentale trappen van dit kasteel, dat op een heuvel boven de stad ligt, kan je in het Noorden de Juliaanse Alpen zien die boven de hoogvlakten van Friuli oprijzen.
In het kasteel is het gemeentemuseum voor kunst en archeologie gevestigd en de Galleria d’arte antica. Vanuit de kamers op de hoogste verdieping is goed te zien hoe Udine en zijn omgeving door de jaren heen veranderde van een onderdeel van de middeleeuwse patriarch Aquilea, de Venetiaanse republiek, het Oostenrijkse rijk en tot slot de Italiaanse eenheidsstaat. De kerk naast het kasteel, de Santa Maria di Castello kent schitterende fresco’s.
De heuvel waarop het kasteel is gebouwd is volgens de legende gemaakt met grond die met de helmen van de soldaten van Attila werd getransporteerd. Vanaf de heuvel kon grote leider de stad Aquileia zien branden nadat zijn leger er in het jaar 452 een grote verwoesting had aangericht. Er bestaat voor de liefhebbers een spectaculaire film over het verhaal van ‘Attila the Hun’.
Aan de voet van de heuvel van het kasteel ligt het Piazza Liberta’ Volgens de Udiners het mooiste Venetiaanse plein ter wereld dat aan het San Marco plein in Venetië zijn inspiratie leende. Aan het plein ligt de schitterende Loggia del Lionello, gebouwd in het jaar 1400 en net als in Venetië staan er grote standbeelden van leeuwen. Ook net als op het San Marco plein zien we de torenklok, de Torre dell’orologio en leeuw van voor de aardbeving van 1511.
Het Loggia del Lionello op het Piazza Liberta’ in Udine
Het Piazza Liberta’ is niet het enige fascinerende plein. Kleurrijke Venetiaanse piazza’s wisselen elkaar af tussen het Piazza Libertà en het Piazza Matteotti (of Piazza delle Erbe). Ze ademen allemaal een prettige huiskamersfeer waar het prima toeven is, samen vormen ze het ontspannen en karakteristieke hart van de stad. Daar dragen ook de leuke kleine winkeltjes aan bij, met veel kleine werkplaatsen en ateliers van goudsmeden, net als de historische cafés en osteria’s. Naast de vele Italiaanse restaurants tref je ook overal de Sloveense en Oostenrijkse keuken aan. De chefs hebben een ruime keuze uit de beste producten. De provincie is bekend om de wijnen die prima gedijen op de Friuliaanse vlaktes. Ook de prosciutto di San Daniele (Ham) en Montasio kaas worden overal geroemd.
Udine is een uiterst vriendelijke stad die net als veel andere steden in Italië in de namiddag echt tot leven komt. Op de lieflijke pleinen drinken de inwoners graag een Tajut. Hiermee bedoelen ze een goed glas wijn in het Furlan, de Friuliaanse taal. Deze eigen taal, die sterk van het Italiaans verschilt, is een belangrijk element in de eigen cultuur van de streek en wordt nog steeds overal gesproken. Gemeenteborden worden zelfs tweetalig aangeduid.
In de stad zijn ook veel meesterwerken van de beroemde 17e-eeuwse schilder Giambattista Tiepolo (1696-1770) uit Venetië te bewonderen, die vijf jaar in Udine verbleef. O.a. in de Palazzo Patriarcale, de Duomo en de Oratorio della Purità zijn de werken uit de Venetiaanse Rococoschool te zien.
Omgeving van Udine
Udine is een uitstekend vertrekpunt voor uitstapjes in de omgeving. Een bezoek aan Triest is in ieder geval een must. De stad werd onlangs door Lonely planet verkozen tot meest ondergewaardeerde stad ter wereld. Utrecht stond in die lijst overigens op de tiende plek.
Een ander hoogtepunt is de Oud–Romeinse stad Aquileia . Het was een van de grootste steden uit het Romeinse Keizerrijk en er zijn veel opgravingen uit die tijd te zien. Ook de basiliek is de moeite waard want die bevat het grootste oudchristelijke mozaïek van West-Europa.
Strandliefhebbers zijn in badplaatsen Lignano Sabbiadoro en Grado aan het juiste adres. Het kleinere Caorle (Veneto) heeft ook een leuk strand en dito dorpskern. Vanuit deze stad kan een boottocht worden gemaakt door de bijna Nederlands aandoende moerassen die de Engelse schrijver Hemingway tot grootste literaire creativiteit inspireerde.
Venetië is ook niet al te ver weg net als de relatief onbekende stad Treviso. Deze laatste stad lijdt net als Utrecht onder de toeristische magneet van een grote buur maar is voor diegene die iets minder massa’s wensen een bezoek meer dan waard.
Gemona del Friuli
Dit dorp, 30 km van Udine werd door de aardbeving in 1976 volledig verwoest maar daarna weer met dezelfde stenen tot de oorspronkelijke staat opgebouwd.
Palmanova
Een stad die doet denken aan de Nederlandse vestingsteden met stervormig ontwerp. De ster van deze stad kent negen punten en werd in 1593 door de Venetianen vanuit het niets gebouwd om zich te beschermen tegen de oprukkende Turken. Overigens is deze manier van verdedigen in deze regio bedacht en later over Europa, waaronder dus Nederland verspreidt. UNESCO heeft het zelf uitgeroepen tot Werelderfgoed. De soms in slechte staat verkerende vesting van Palmanova wordt nu met veel overheidsgeld gerestaureerd.
Miramare
Het slot van Miramare ten zuiden van Udine aan de kust vlakbij Trieste. Een bezoek is het zeker. Als je van de Sissi films houdt en de geschiedenis van die tijd is het helemaal leuk. Het kasteel werd namelijk tussen 1856-1860 gebouwd door de Oostenrijkse aartshertog Maximiliaan Ferdinand, de broer van Frans Josef, de man van Sissi die er zelf later ook enige tijd woonde.
Tot slot liggen ook Slovenië om de hoek net als de mooie Oostenrijkse plaats Villach.
Udine ligt op 1235 kilometer van Utrecht en is via München en Villach goed bereikbaar.
Vliegen
Vliegen kan naar het 40 kilometer verder gelegen vliegveld van Triest Airport (Ronchi dei Legionari) maar dat kan alleen vanuit Frankfurt.
Een betere optie is de kleine luchthaven van Treviso waar Transavia en Ryanair op vliegen vanuit Nederland. Let op want beide airlines duiden deze bestemming als Venetië.
De grote luchthaven van Venetië zelf biedt nog meer mogelijkheden. Met de trein vanuit Venetië naar Udine duurt anderhalf uur.