1 februari was het feest in Triëst, de charmante stad in het Oosten van Italië. De historische Opicina tramlijn werd weer in gebruik genomen. De lijn lag al negen jaar stil na een ongeluk in 2016. Bijzonder is dat het een combinatie is van een gewone tram en een kabeltrein.
De lijn loopt van Piazza Oberdan in Triëst naar Villa Opicina, is 5.175 meter lang, en overwint een hoogteverschil van 326 meter. Het grootste deel gaat elektrisch maar op het steilste deel, tussen de haltes Piazza Scorcola en Vetta Scorcola, worden de trams omhooggeduwd en naar beneden afgeremd. Dat gaat met twee kabelwagens, die als contragewicht dienen.
De lijn werd al in 1857 in gebruik genomen toen de stad nog deel uitmaakte van Oostenrijk-Hongarije. Tegenwoordig rijden er nog steeds historische trams uit de jaren 30 van de vorige eeuw op de lijn. Een ritje met de tram en bezoek aan de regio is sowieso de moeite waard. De nabij Triëst gelegen grensstad Gorizia is dit jaar Culturele hoofdstad van Europa.
Udine staat niet echt bovenaan de vakantielijstjes van
Nederlanders die naar Italië willen. De hoofdstad van de gelijknamige provincie
in de regio Friuli Venezia Giulia ligt dan ook niet op de populaire
vakantieroutes. Toch is deze universiteitsstad en de regio meer dan de moeite
waard voor mensen die geen hordes toeristen tegen willen komen. We schetsen
snel de hoogtepunten van dit onontdekte stukje Italië, perfect voor een verrassende
vakantie of stedentrip.
Udine is bij de voetbalfans misschien bekend om zijn
voetbalclub Udinese die vaste bespeler is van de Serie A en ook in Europa sportieve
hoogtepunten kende. De club kende ooit
een Nederlandse speler die het erg naar zijn zin had in de stad. Henri van der
Vegt vertelde in diverse interviews hoe hij genoot van de gastvrijheid, het
eten en klimaat. De oud-speler van Willem II en FC Zwolle komt nog regelmatig
in Italië zo vertelde hij in 2012: “De mensen die me daar toen hebben opgevangen
zijn nu een soort familie geworden. Ik kom er nog vaak. Ik heb er geen seconde
spijt van gehad dat ik toen naar Italië ben gegaan”. Begin 2019 werd Marvin
Zeegelaar door zijn Engelse werkgever nog een half jaartje verhuurt aan Udinese.
De stad kwam in 1976 groot in het nieuws door de grote
aardbeving die de hele streek bijna verwoestte. Dat overkwam de stad in 1511 al
een keer eerder. De meeste recente beving kostte duizenden levens.
Udine telt zo’n honderdduizend inwoners en was eeuwenlang een Venetiaanse stad en dat is goed te zien. Het wordt ook wel eens klein Venetië genoemd. Samen met de Oostenrijke en Sloveense invloed is de stad een prettige mix van Italiaanse, Balkan en Habsburgse cultuur.
Een goed begin om de stad de bezichtigen is het Castello di
Udine. Het is een pittige klim maar vanaf de monumentale trappen van dit
kasteel, dat op een heuvel boven de stad ligt, kan je in het Noorden de
Juliaanse Alpen zien die boven de hoogvlakten van Friuli oprijzen.
In het kasteel is het gemeentemuseum voor kunst en archeologie gevestigd en de Galleria d’arte antica. Vanuit de kamers op de hoogste verdieping is goed te zien hoe Udine en zijn omgeving door de jaren heen veranderde van een onderdeel van de middeleeuwse patriarch Aquilea, de Venetiaanse republiek, het Oostenrijkse rijk en tot slot de Italiaanse eenheidsstaat. De kerk naast het kasteel, de Santa Maria di Castello kent schitterende fresco’s.
De heuvel waarop het kasteel is gebouwd is volgens de
legende gemaakt met grond die met de helmen van de soldaten van Attila werd
getransporteerd. Vanaf de heuvel kon grote leider de stad Aquileia zien branden
nadat zijn leger er in het jaar 452 een grote verwoesting had aangericht. Er
bestaat voor de liefhebbers een spectaculaire film over het verhaal van ‘Attila
the Hun’.
Aan de voet van de heuvel van het kasteel ligt het Piazza
Liberta’ Volgens de Udiners het mooiste Venetiaanse plein ter wereld dat aan
het San Marco plein in Venetië zijn inspiratie leende. Aan het plein ligt de
schitterende Loggia del Lionello, gebouwd in het jaar 1400 en net als in
Venetië staan er grote standbeelden van leeuwen. Ook net als op het San Marco
plein zien we de torenklok, de Torre dell’orologio en leeuw van voor de
aardbeving van 1511.
Het Loggia del Lionello op het Piazza Liberta’ in Udine
Het Piazza Liberta’ is niet het enige fascinerende plein. Kleurrijke Venetiaanse piazza’s wisselen elkaar af tussen het Piazza Libertà en het Piazza Matteotti (of Piazza delle Erbe). Ze ademen allemaal een prettige huiskamersfeer waar het prima toeven is, samen vormen ze het ontspannen en karakteristieke hart van de stad. Daar dragen ook de leuke kleine winkeltjes aan bij, met veel kleine werkplaatsen en ateliers van goudsmeden, net als de historische cafés en osteria’s. Naast de vele Italiaanse restaurants tref je ook overal de Sloveense en Oostenrijkse keuken aan. De chefs hebben een ruime keuze uit de beste producten. De provincie is bekend om de wijnen die prima gedijen op de Friuliaanse vlaktes. Ook de prosciutto di San Daniele (Ham) en Montasio kaas worden overal geroemd.
De ham van San Daniele is vergelijkbaar met die uit Parma
Udine is een uiterst vriendelijke stad die net als veel andere
steden in Italië in de namiddag echt tot leven komt. Op de lieflijke pleinen
drinken de inwoners graag een Tajut. Hiermee bedoelen ze een goed glas wijn in
het Furlan, de Friuliaanse taal. Deze eigen taal, die sterk van het Italiaans
verschilt, is een belangrijk element in de eigen cultuur van de streek en wordt
nog steeds overal gesproken. Gemeenteborden worden zelfs tweetalig aangeduid.
Werk van Giambattista Tiepolo
In de stad zijn ook veel meesterwerken van de beroemde 17e-eeuwse
schilder Giambattista Tiepolo (1696-1770) uit Venetië te bewonderen, die vijf
jaar in Udine verbleef. O.a. in de Palazzo Patriarcale, de Duomo en de Oratorio
della Purità zijn de werken uit de Venetiaanse Rococoschool te zien.
Omgeving van Udine
Udine is een uitstekend vertrekpunt voor uitstapjes in de
omgeving. Een bezoek aan Triest is in ieder geval een must. De stad werd
onlangs door Lonely planet verkozen tot meest ondergewaardeerde stad ter
wereld. Utrecht stond in die lijst overigens op de tiende plek.
Zo heeft de stad Aquileia er ooit uit gezien
Een ander hoogtepunt is de Oud–Romeinse stad Aquileia . Het was een van de grootste steden uit het Romeinse Keizerrijk en er zijn veel opgravingen uit die tijd te zien. Ook de basiliek is de moeite waard want die bevat het grootste oudchristelijke mozaïek van West-Europa.
Grado
Strandliefhebbers zijn in badplaatsen Lignano Sabbiadoro en Grado aan het juiste adres. Het kleinere Caorle (Veneto) heeft ook een leuk strand en dito dorpskern. Vanuit deze stad kan een boottocht worden gemaakt door de bijna Nederlands aandoende moerassen die de Engelse schrijver Hemingway tot grootste literaire creativiteit inspireerde.
Over de lagune in Caorle kan je een mooie boottocht maken en oude vissershuizen bezoeken
Venetië is ook niet al te ver weg net als de relatief
onbekende stad Treviso. Deze laatste stad lijdt net als Utrecht onder de
toeristische magneet van een grote buur maar is voor diegene die iets minder
massa’s wensen een bezoek meer dan waard.
Gemona del Friuli
Gemona del Friuli
Dit dorp, 30 km van Udine werd door de aardbeving in 1976
volledig verwoest maar daarna weer met dezelfde stenen tot de oorspronkelijke
staat opgebouwd.
Palmanova
Een stad die doet denken aan de Nederlandse vestingsteden
met stervormig ontwerp. De ster van deze stad kent negen punten en werd in 1593
door de Venetianen vanuit het niets gebouwd om zich te beschermen tegen de
oprukkende Turken. Overigens is deze manier van verdedigen in deze regio
bedacht en later over Europa, waaronder dus Nederland verspreidt. UNESCO heeft
het zelf uitgeroepen tot Werelderfgoed. De soms in slechte staat verkerende
vesting van Palmanova wordt nu met veel overheidsgeld gerestaureerd.
De stad Italiaanse stad Palmanova in de buurt van Udine die veel weg heeft van Nederlandse vestingsteden
Miramare
Het schitterend gelegen Miramare
Het slot van Miramare ten zuiden van Udine aan de kust
vlakbij Trieste. Een bezoek is het zeker. Als je van de Sissi films houdt en de
geschiedenis van die tijd is het helemaal leuk. Het kasteel werd namelijk
tussen 1856-1860 gebouwd door de Oostenrijkse aartshertog Maximiliaan
Ferdinand, de broer van Frans Josef, de man van Sissi die er zelf later ook
enige tijd woonde.
Tot slot liggen ook Slovenië om de hoek net als de mooie
Oostenrijkse plaats Villach.
Udine ligt op 1235 kilometer van Utrecht en is via München en
Villach goed bereikbaar.
Vliegen
Vliegen kan naar het 40 kilometer verder gelegen vliegveld van Triest Airport (Ronchi dei Legionari) maar dat kan alleen vanuit Frankfurt.
Een betere optie is de kleine luchthaven van Treviso waar Transavia en Ryanair op vliegen vanuit Nederland. Let op want beide airlines duiden deze bestemming als Venetië.
De grote luchthaven van Venetië zelf biedt nog meer
mogelijkheden. Met de trein vanuit Venetië naar Udine duurt anderhalf uur.
